Το ταξίδι προς τη μητρότητα συνοδεύεται από ενθουσιασμό, ευγνωμοσύνη, προσδοκίες, αλλά συχνά, και φόβο, άγχος, σύγχυση. Η μέλλουσα μητέρα μπορεί να ανησυχεί για την πορεία της εγκυμοσύνης και την υγεία του μωρού, για την ικανότητα της να ανταπεξέλθει στο γονεϊκό ρόλο, τις επιπτώσεις του ερχομού του μωρού στο ζευγάρι, την υπόλοιπη οικογένεια και άλλους τομείς, όπως η εργασία. Τα συναισθήματά της είναι συχνά αμφιθυμικά.
Οι αλλαγές (ορμονικές, σωματικές, ψυχολογικές, κοινωνικές) οδηγούν συχνά προς μια πιο εύθραυστη συγκινησιακή ισορροπία της εγκύου και λεχωίδας. Η κατάλληλη προετοιμασία της μητέρας καθώς και η κατανόηση, αποδοχή, παροχή πρακτικής βοήθειας και υποστήριξη του περιβάλλοντος θα διευκολύνουν την πορεία προς τη μητρότητα και το δεσμό με το βρέφος.
Όμως, οι γυναίκες που διανύουν την εγκυμοσύνη τους στη μέση αυτής της κρίσης δεν είχαν φανταστεί ότι η περίοδος αυτή θα συνέπιπτε με μια πανδημία που έχει επηρεάσει ολόκληρο τον πλανήτη. Και δεν μπορεί κανείς να αρνηθεί ότι αυτό που βιώνουν είναι δύσκολο.
Στην παρούσα συγκυρία, ενδέχεται να επιτείνονται οι ανησυχίες της εγκύου για την ασφάλεια του αναπτυσσόμενου εμβρύου, την υγεία τη ίδιας και των αγαπημένων της, οικονομικές δυσκολίες που μπορεί να προκύψουν. Μπορεί επίσης να ανησυχεί για το ποιες θα είναι οι συνθήκες στις οποίες θα γεννήσει. Η έλλειψη σιγουριάς και ασφάλειας και τα αναπάντητα ερωτήματα ενισχύουν το άγχος. Είναι φυσιολογικό να νιώθει αδύναμη και μπερδεμένη.
Είναι κατανοητό η έγκυος να νιώθει θλίψη ή θυμό που στερείται την επαφή με άτομα που της ήταν τόσο απαραίτητα την περίοδο αυτή. Μπορεί επίσης να σκέφτεται το ενδεχόμενο της ασθένειας που θα την ανάγκαζε να μείνει απομονωμένη και να αποχωριστεί προσωρινά το μωρό της. Ακόμη, ενδέχεται να νιώθει ενοχή καθώς σκέφτεται ότι εκθέτει το μωρό της στην κακή ψυχική της κατάσταση.
Κάποιες συμβουλές για τις έγκυες μητέρες:
- Μπορείτε να νιώσετε αρνητικά συναισθήματα, θρηνώντας τις στιγμές που δεν είναι όπως είχατε φανταστεί. Όμως, χρειάζεται να αποδεχτείτε ότι έχετε το δικαίωμα να νιώσετε έτσι και ότι αυτό είναι απολύτως φυσιολογικό. Και παρά τις δυσκολίες και ανθρώπινες αδυναμίες σας (θα έλεγα και “χάρη σ’ αυτές”), παραμένετε ψυχικά ανθεκτική και αποδεικνύετε αξιοθαύμαστη προσαρμοστικότητα στις αλλαγές.
- Ενδυναμωθείτε με μέτρο μέσω έγκυρης και κατάλληλης πληροφόρησης. Η διαρκής έκθεση σε ειδησεογραφικά νέα μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ψυχική σας υγεία. Επιλέξτε αξιόπιστες πηγές σχετικά με την εγκυμοσύνη, τον τοκετό, τον θηλασμό κλπ. την περίοδο του κορονοϊού, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας.
- Δείτε τον κίνδυνο όσο πιο ρεαλιστικά μπορείτε και καθησυχαστείτε από συγκεκριμένα δεδομένα. Παρ’ όλο που τα δεδομένα, που οι επιστήμονες συλλέγουν σχετικά με τις επιπτώσεις του ιού στη εγκυμοσύνη, είναι περιορισμένα, μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι οι εγκυμονούσες έχουν υψηλότερου βαθμού κίνδυνο σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό. Η πλειοψηφία εκδηλώνει τη νόσο με ήπια ή μέτριας βαρύτητας συμπτώματα. Τα υπάρχοντα, έγκυρα δεδομένα δείχνουν ότι ο ιός δεν μεταδίδεται στο έμβρυο μέσω του πλακούντα, ούτε στο βρέφος μέσω του μητρικού γάλακτος. Όμως, λόγω της πιθανότητας μία έγκυος να επηρεαστεί πιο βαριά από ορισμένες αναπνευστικές λοιμώξεις, τα μέτρα πρόληψης πρέπει να τηρούνται αυστηρά.
- Προετοιμαστείτε για το πως θα υποδεχτείτε και θα φροντίσετε το μωρό σας. Είναι σημαντικό να έχετε ένα πλάνο σχετικά με τον τοκετό, τη φροντίδα του μωρού, τον θηλασμό, σε συνεννόηση με τον γιατρό και τη μαία σας. To πλάνο θα μειώσει το άγχος και θα προσδώσει αίσθηση ελέγχου. Χρειάζεται όμως και ευελιξία, καθώς μπορεί να προκύψουν διαφοροποιήσεις στην πορεία του τοκετού. Αναγνωρίστε ότι η παρούσα κατάσταση αυξάνει τις πιθανότητες αλλαγών στο πλάνο σας. Ισχύουν πλέον αναγκαστικά μέτρα στην κλινική που θα γεννήσετε, όπως η απαγόρευση των επισκέψεων. Κατανοήστε ότι τα μέτρα έχουν στόχο κυρίως τη δικής σας προστασία και του μωρού σας και εντάξτε τα στο πλάνο σας, ώστε να είστε προετοιμασμένη. Έχετε εμπιστοσύνη ότι οι γιατροί θα κάνουν ό,τι μπορούν για την ασφάλεια σας.
- Η έγκυος μητέρα τρέφει αισθήματα φροντίδας για το πλάσμα που κατοικεί μέσα της. Η εγκυμοσύνη της “βγάζει” πιο φροντιστικές, υπεύθυνες πλευρές αλλά ταυτόχρονα, φέρνει στην επιφάνεια παλινδρομημένες συναισθηματικές καταστάσεις. Έτσι, έχει κι αυτή ανάγκη φροντίδας. Η παρουσία της δική της μητέρας ή ενός μητρικού προσώπου γι’ αυτήν είναι ωφέλιμη. Φροντίστε λοιπόν να είστε “κοντά” με τα άτομα που έχετε ανάγκη. Χρησιμοποιείστε την τεχνολογία και συνδεθείτε μαζί τους όσο πιο ουσιαστικά μπορείτε.
- Αναλογιστείτε τί έχετε ανάγκη και επιχειρήστε να βρείτε πηγές κάλυψης αυτών των αναγκών. Ζητήστε από τον σύντροφο σας συγκεκριμένη υποστήριξη, πρακτική και συναισθηματική. Μπορείτε, επίσης, να κάνετε μια λίστα με ανθρώπους και πηγές όπου θα μπορούσατε να ανατρέξετε: φίλοι, συγγενείς, η μαία, ο γιατρός σας, διαδικτυακές κοινότητες γονέων. Προσδιορίστε συγκεκριμένα τη βοήθεια που θα χρειαστείτε από τον καθένα και τον τρόπο που θα τη ζητήσετε. Αυτό θα ενισχύσει την αίσθηση ελέγχου.
- Μιλήστε για τα συναισθήματά σας. Αναγνωρίστε τα. Αν σας βοηθά, καταγράψτε τα. Είναι ωφέλιμη η ενδοσκόπηση και η συνειδητοποίηση των αναγκών και συναισθημάτων σας.
- Νιώστε ευγνωμοσύνη για ό,τι εξακολουθείτε να έχετε. Βιώστε κάθε στιγμή του ταξιδιού προς τη μητρότητα με ενσυνειδητότητα. Επικεντρωθείτε στις στιγμές ευχαρίστησης, ακόμα και τις πιο μικρές, που βιώνετε κάθε μέρα.
- Φροντίστε τον εαυτό σας με όποιον τρόπο θεωρείτε ωφέλιμο. Η ενέργεια που επενδύετε στην αυτο-φροντίδα σας έχει θετικά αποτελέσματα και για το μωρό. Η γιόγκα, οι τεχνικές χαλάρωσης και αναπνοών θα βοηθήσουν να ανακτήσετε τον έλεγχο του σώματος, των σκέψεων, των συναισθημάτων σας.
- Οραματιστείτε στιγμές που σας φέρνουν γαλήνη, ασφάλεια, ζεστασιά. Κλείστε τα μάτια σας, φανταστείτε το μωρό στην κοιλιά σας, σαν σε μία μεγάλη, διάφανη φυσαλίδα νερού, που ανεβοκατεβαίνει ενώ εκπνέετε και εισπνέετε μαζί του. Χαϊδέψτε στην κοιλιά σας και στείλτε του μηνύματα αγάπης. Μιλήστε του ήρεμα και γλυκά, πείτε ένα τραγούδι ή νανούρισμα. Η φωνή σας είναι ένα αισθητηριακό ερέθισμα που το μωρό αναγνωρίζει και το ηρεμεί. Συντονιστείτε με το μωρό σας. Καλλιεργείστε τον πολύτιμο δεσμό μεταξύ σας.
- Θυμηθείτε ότι ο παραπάνω χρόνος στο σπίτι μπορεί να ευνοήσει την ψυχοσυναισθηματική σύνδεση με το μωρό σας, αφού δημιουγρεί τις συνθήκες για να είστε περισσότερο ‘παρούσα’ και συνοτισμένη μαζί του.
- Αναλογιστείτε ότι η περίοδος αυτή μπορεί να φέρει και οφέλη: μια ευκαιρία να αναλογιστούμε, να συνδεθούμε ουσιαστικά, να εξελιχθούμε αλλά και να συνειδητοποιήσουμε και “αντέξουμε” την ανθρώπινη ευθραυστότητά μας
- Αν κατακλύζεστε από άγχος ή παρατεταμένη θλίψη, αν η λειτουργικότητά σας έχει επηρεαστεί αρνητικά, δεν κάνετε κάτι λάθος. Είναι μια φυσιολογική αντίδραση στις μη φυσιολογικές συνθήκες που ζούμε. Ζητήστε βοήθεια από ειδικό ψυχικής υγείας. Είναι κι αυτό μια πράξη φροντίδας προς εσάς και το μωρό σας.
Εμπιστευτείτε τον εαυτό σας, τη φύση, το σώμα σας.
Είστε μητέρες με αξιοθαύμαστη δύναμη και ανθρώπινες αδυναμίες που φέρνετε στον κόσμο μια νέα ζωή εν μέσω αυτής της πανδημίας!
Φανή Χονδρού, MSc, PhD
Ψυχολόγος, Ψυχοθεραπεύτρια