Η καισαρική τομή (Κ.Τ) αποτελεί μια χειρουργική επέμβαση και εκτελείται στην περίπτωση που ο κολπικός τοκετός δεν είναι εφικτός ή εγκυμονεί κινδύνους για την πολύτιμη δυάδα μητέρας και παιδιού αποτελώντας μια σημαντική δικλίδα ασφαλείας.
Ετυμολογικά ο όρος «καισαρική» φαίνεται πως προέρχεται από το λατινικό ρήμα “caedere”, το οποίο σημαίνει «τέμνω» (κόβω). Θεωρείται η αρχαιότερη μαιευτική επέμβαση και σχετικές αναφορές βρίσκουμε τόσο στους Αιγυπτίους, όσο και στην ελληνική μυθολογία
Η τεχνική της Κ.Τ πραγματοποιείται σε εγκάρσια τομή πολύ χαμηλά και κατά μήκος της κοιλίας, αφήνοντας το πολυτιμότερο και ομορφότερο σημάδι (ουλή) στο κορμί της μητέρας. Ένα καθημερινό σημάδι της έμπρακτης αγάπης προς το παιδί αλλά και της μοναδικής εκείνης ημέρας που ήρθε στον κόσμο μια νέα ζωή και έφερε μαζί της μια νέα μητέρα, για την οποία δε χρειάζεται να ντρέπεσαι. Μάλιστα, σηματοδοτεί για εσένα ό,τι και το δακτυλίδι του γάμου σου εκφράζοντας την αγάπη και την αφοσίωση που έχεις απέναντι στο σύντροφό σου. Έτσι ακριβώς και το σημάδι στην κοιλίτσα σου συμβολίζει το μέσο που ήρθε στoν κόσμο μια νέα ζωή με το βασικό δημιουργό εσένα και το σύντροφό σου. Θα έκρυβες ποτέ το δακτυλίδι σου; Τότε γιατί να κρύβεις την ουλή σου; Ένα σημάδι που αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς σου, μια ουλή ατελείωτης υπερηφάνειας και ευτυχίας, η ουλή της εκπλήρωσης η ουλή ενός πολεμιστή που περικλείει την αγάπη και τη στοργή και φυσικά μια ουλή που σου υπενθυμίζει τη μοναδική εκείνη ημέρα που ήρθε στον κόσμο ένα παιδί και μια μητέρα.
«Αρχή ήμισυ παντός»
Μια καλή αρχή είναι πάντοτε το μισό του άλλου, έτσι ώστε να πετύχεις μια θετική εμπειρία από την Κ.Τ έχοντας κατορθώσει μια φιλική καισαρική και για τους δυο σας.
Σχεδιάζοντας το Πλάνο Κ.Τ. δημιουργώντας μια θετική εμπειρία
Δημιουργία Birth Plan στη Κ.Τ.
Με τη βοήθεια της μαίας σας μπορείτε να δημιουργήσετε το δικό σας πλάνο γέννησης και να καταγράψετε οτιδήποτε σημαντικό θεωρείτε για την εγκυμοσύνη σας ή τον τοκετό σας, να συζητήσετε και να καταγράψετε τι σας ευχαριστεί να υπάρχει στο πλάνο σας και στη συνεχεία να πραγματοποιηθεί στον τοκετό σας. Η διεπιστημονική ομάδα (γιατρός, μαία, νοσηλευτικό προσωπικό κ.ά) θα προσπαθήσει να ανταποκριθεί στις περισσότερες επιθυμίες σας, όπου αυτό είναι εφικτό.
Ευεργετικά Tips για την καταγραφή μιας θετικής εμπειρίας γέννησης!
- Ποιον θα θέλατε να έχετε μαζί σας ως άτομο υποστήριξης
- Επιλέξτε τη μουσική που σας αρέσει να παίζει την ώρα της Κ.Τ , καθώς μπορεί να προωθήσει την χαλάρωση σας
- Εφαρμόστε τις βαθιές μεθόδους αναπνοής και χαλάρωσης που μάθατε στα προγεννητικά μαθήματα, θα σας βοηθήσουν να ηρεμήσετε πριν την επέμβαση
- Προσπαθήστε να αντλήσετε πληροφορίες από τη μαία και το γιατρό σας σχετικά με το είδος αναισθησίας ή αναλγησίας που πρόκειται να εφαρμόσετε
- Ενθαρρύνετε τον σύντροφό σας να κόψει τον ομφάλιο
- Καταγράψτε τη στιγμή της γέννησης είτε με βίντεο είτε με φωτογραφική μηχανή ώστε να δείτε την στιγμή γέννησης.
- Ζητήστε απόλυτη σιωπή στην αίθουσα έτσι η πρώτη φωνή που θα ακούσει το μωρό σας να είναι δική σας και καλωσορίσετε το μωρό σας με το δικό σας μοναδικό τρόπο.
- Ζητήστε skin to skin contact τα πρώτα λεπτά ζωής για όσο το δυνατόν περισσότερο και εφόσον η κατάσταση του μωρού και η δική σας το επιτρέπουν
- Αν σκοπεύετε να θηλάσετε, μάθετε πόσο σύντομα με την Κ.Τ θα μπορούσατε να ξεκινήσετε
Λάβετε υπόψη ότι ανεξάρτητα από τον τύπο γέννησης ή τις συνθήκες τοκετού, ο γενικός στόχος είναι ένα υγιές μωρό και μια υγιή μητέρα!
Πώς και γιατί η γέννηση με καισαρική τομή επηρεάζει την έναρξη του θηλασμού;
Σύμφωνα με τη NICE στις γυναίκες με Κ.Τ πρέπει να τους παρέχεται μια εξειδικευμένη υποστήριξη για να βοηθηθούν να ξεκινήσουν το θηλασμό όσο το δυνατόν πιο σύντομα μετά τον τοκετό. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι γυναίκες με Κ.Τ είναι λιγότερο πιθανό να ξεκινήσουν το θηλασμό στις πρώτες ώρες μετά τη γέννηση, αλλά όταν ο θηλασμός έχει πλέον εδραιωθεί, είναι πιθανό να συνεχίσει όπως ακριβώς με της γυναίκες που πραγματοποιήθηκε κολπικός τοκετός. Επίσης, έρευνες αποδεικνύουν ότι η πιθανότητα να θηλάσει μια γυναίκα σε έξι μήνες (αποκλειστικά ή όχι) δεν επηρεάζεται από την μέθοδο τοκετού.7
Σύμφωνα με έρευνες μια προγραμματισμένη Κ.Τ που εκτελείται πριν από την έναρξη του τοκετού, ίσως προκαλέσει μια επιπρόσθετη δυσκολία όσο αφορά την έναρξη του θηλασμού τα πρώτα εικοσιτετράωρα, σε σύγκριση με μια Κ.Τ. η οποία έγινε μετά την έναρξη του τοκετού.7,11.
Το γεγονός αυτό οφείλεται σε ορμόνες ιδιαίτερα της ωκυτοκίνης καθώς και στην ενορχήστρωση όλων των ορμονών που βασίζονται στην ομαλή εξέλιξη του τοκετού και διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην προετοιμασία μίας μητέρας βρέφους για την έναρξη του θηλασμού.12,13.
Άλλοι τρόποι με τους οποίους μια επείγουσα καισαρική ή μια προγραμματισμένη μπορεί να καταστήσει πιο δύσκολη την έναρξη γαλουχίας περιλαμβάνει τους έξης σημαντικούς παράγοντες:
- Tην καθυστερημένη skin to skin contact καθώς και την απουσία του βρέφους για τον θηλασμό της πρώτες ώρες μετά τον τοκετό. 16 , 17
- O αυξημένος πόνος και η δυσφορία μετά τον τοκετό της μητέρας. 17,18
- Ένα ληθαργικό μωρό oπως αναφέραμε και πιο πάνω είναι πιο σύνηθες σε Κ.Τ. 19
- Το άγχος της μητέρας ή ένας συνδυασμός πολλών παραγόντων.
Η NICE συνιστά την άμεση skin to skin contact για να βελτιώσει τα αποτελέσματα του θηλασμού. Έρευνες έχουν δείξει ότι η πρώιμη επαφή του δέρματος με το δέρμα της μητέρας μετά την Κ.Τ. συμβάλει σημαντικά στην έναρξη του θηλασμού, στην ανάπτυξη συναισθηματικού δεσμού μητέρας βρέφους και φυσικά για όλα αυτά βασικός αρωγός είναι η ορμόνη της αγάπης, η ωκυτοκίνη.
Το Lamaza Institute for Normal Birth συνιστά να μην απομακρύνουν το νεογνό από τη μητέρα του μετά τη γέννηση ώστε να έχει απεριόριστες ευκαιρίες για θηλασμό. Και η πιο απλή δερματική επαφή με το βρέφος διεγείρει τον οργανισμό της μητέρας για μεγαλύτερη έκκριση ωκυτοκίνης και ενδορφινών που ενισχύουν το αίσθημα μητρότητας.
Επιπρόσθετα, συμβάλει στη μείωση του χρόνου του πρώτου θηλασμού αποκωδικοποιώντας πιο γρήγορα τα μηνύματα του βρέφους, στην καλύτερη θερμορύθμιση του νεογνού, στη μείωση του άγχους του νεογνού ιδιαίτερα το αίσθημα αποχωρισμού από τη μητέρα του καθώς και την αύξηση της ικανοποίησης μητέρας από τον εαυτό της και τέλος στη μείωση συμπληρώματος (formula).
«Γεννημένο µέσα σε έναν κόσµο γεµάτο µικρόβια και λοιμώξεις, η κυριότερη άµυνα ενός νεογέννητου απέναντι σε όλα αυτά προέρχεται από το πρωτόγαλα ή πύαρ, την ουσία που παράγεται τις πρώτες ηµέρες µετά τη γέννα και η οποία προσφέρει την πρώτη ανοσοποιητική προστασία στο µωρό.»
(Unicef 1992)
Εν κατακλείδι, μια Κ.Τ μπορεί να κάνει πιο δύσκολο το θηλασμό, ειδικά μια προγραμματισμένη Κ.Τ., καθώς η συνήθης φυσιολογία του τοκετού διαταράσσεται και το μυαλό και το σώμα χρειάζονται χρόνο για να προσαρμοστούν. Επομένως, όλα τα πράγματα που συνήθως βοηθούν είναι η έγκαιρη και εκτεταμένη επαφή με το δέρμα, η συχνή σίτιση, η υποστήριξη από τη μαία σας και τέλος η μεγάλη πρακτική βοήθεια με οικιακές δουλειές από το οικογενειακό περιβάλλον.
Tips για έναν επιτυχή θηλασμό με την Κ.Τ
- Ξεκινήστε τον θηλασμό όσο πιο γρήγορα μπορείτε. Εφόσον έχετε εκφράσει την επιθυμία από το πλάνο τοκετού σας, η μαία σας θα βρίσκεται κοντά σας για να σας βοηθήσει να θηλάσετε όσο το δυνατό πιο σύντομα.
- Είναι ζωτικής σημασίας να έχετε παρακολουθήσει από τη μαία σας προγεννητικά μαθήματα για την προετοιμασία αλλά και την εκπαίδευσή σας στο μητρικό θηλασμό έτσι ώστε να μειωθεί η πιθανότητα να τραυματιστούν οι θηλές σας και με στάσεις που δε θα επιδεινώνουν τον πόνο της τομής.
- Μην παραμελείτε την παυσίπονη αγωγή σας η οποία ενδείκνυται από το γιατρό σας και είναι συμβατή με το θηλασμό.
- Το παν είναι να βρείτε μια άνετη θέση την ώρα του θηλασμού έτσι ώστε να μπορείτε να ανταποκριθείτε στους πολύωρους θηλασμούς σας (ένα μαξιλάρι θηλασμού θα ήταν πολύ χρήσιμο).
- Φαίνεται να βοηθά πολύ το βρέφος να είναι τυλιγμένο με κάποιο ρούχο της μητέρας έτσι θα αναγνωρίσει τη μυρωδιά της με αποτέλεσμα να έχουμε ένα λιγότερο ληθαργικό μωρό ενώ στην περίπτωση προωρότητας παρατηρούνται λιγότερα ποσοστά νοσηλείας με τη μέθοδο αυτή. 21 22.
- Συχνή επαφή δέρμα με δέρμα θα μειώσει σημαντικά το στρες του νεογνού ενώ θα συμβάλει στην πρώιμη εγκατάσταση του συναισθηματικού δεσμού μητέρας νεογνού.
- Αν πρόκειται να αποχωριστείτε το μωρό σας τις πρώτες ώρες καλό είναι να ξεκινήσετε της αντλήσεις με θήλαστρο μέσα στης επόμενες 6 ώρες μετά τον τοκετό.
- Εκπαιδευτείτε από τη μαία σας για την προετοιμασία του στήθους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης (μετά την 36η εβδομάδα).
Υπάρχουν αρκετές τεχνικές που μπορεί να εφαρμοστούν από τους γονείς προς το βρέφος έτσι ώστε να απελευθερωθεί το τραύμα γέννησης της καισαρικής όπως
- Το μασάζ που μιμείται τη γέννα
- Περιλαμβάνουν απαλές κινήσεις που προσομοιάζουν τις πιέσεις στο σώμα του βρέφους που τραυματίστηκαν περισσότερο κατά τη διάρκεια της διαδικασίας γέννησης. Οι γονείς ή ο θεραπευτής αναζητά τα μέρη στο σώμα όπου ο μαιευτήρας έχει βάλει τα χέρια του κατά τη διάρκεια του χειρουργείου και ασκεί πολύ ελαφρύ άγγιγμα με τα ακροδάχτυλα ή με την άκρη ενός φτερού. Για αυτό το λόγο είναι καλό να γνωρίζετε πως έχει γεννηθεί το μωρό σας, πιο δηλαδή τμήμα του σώματος βγήκε πρώτα. Με αυτό το μασάζ το μωρό μπορεί να ενεργοποιηθεί και να απελευθερώσει τον συναισθηματικό πόνο που έχει μπλοκαριστεί στο σύστημά του. Η άρνηση ή αντίσταση του μωρού γίνεται σεβαστεί από τον γονέα ή τον θεραπευτή και διακόπτεται το βρεφικό μασάζ. (Rien Verdult Journal of Prenatal and Perinatal Psychology and Medicine, 2009, 21,1/2, pg 29 – 41)
- Επαφή δέρμα με δέρμα με το μωρό ή αλλιώς “skin to skin contact” ή “kangaroo care”
Η UNICEF, η Αμερικανική Παιδιατρική Εταιρεία και ο Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) συνιστούν την επαφή skin to skin ανάμεσα στη μητέρα και το μωρό καθώς και την έναρξη του θηλασμού αμέσως μετά τον τοκετό ή τις πρώτες ώρες μετά από αυτό διότι έχουν συνδεθεί επιστημονικά με υψηλότερα ποσοστά αποκλειστικού μητρικού θηλασμού για τους πρώτους 6 μήνες της ζωής του μωρού.
Η άμεση επαφή με το δέρμα μετά από τη γέννηση είναι μια φυσιολογική πρακτική που συνιστάται διεθνώς και έχει επιστημονική τεκμηριωμένη σημασία για το μωρό και τη μητέρα:
Για το μωρό συμβάλλει στη πρόληψη της υποθερμίας, δεν υπάρχει καλύτερη «θερμοκοιτίδα» από το στήθος της μητέρας, στη μείωση του χρόνου κλάματος, στον ασφαλή συναισθηματικό δεσμό νεογνού, στη κάρδιο αναπνευστική σταθερότητα, στον άμεσο θηλασμό. Τα μωρά που γεννιούνται με καισαρική τομή δεν αποκτούν μητρικά κολπικά μικρόβια, η επαφή με το δέρμα της μητέρας μετά τον τοκετό επιτρέπει τον μικροβιακό αποικισμό του νεογέννητου με το μητρικό μικροβίωμα της μητέρας.
Για τη μητέρα συμβάλει σημαντικά στη μείωση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων και του φυσιολογικού στρες κατά τη διάρκεια της μεταγεννητικής περιόδου, την ενίσχυση του συναισθηματικού δεσμού αλλά και της σχέσης μητέρας και νεογνού.
Η επαφή δέρμα με δέρμα αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (WHO) και της Παγκόσμιας Πρωτοβουλίας της UNICEF τα νοσοκομεία φιλικά προς τα βρέφη και θα πρέπει να είναι το φυσικό συμπέρασμα μετά τη γέννηση, δεν είναι πάντοτε εφικτό κατά τη διάρκεια μιας καισαρικής τομής, ειδικά στην περίπτωση μια επείγουσας καισαρικής. Εάν η μητέρα δεν είναι σε θέση να κάνει skin to skin contact για ιατρικούς ή προσωπικούς λόγους ο πατέρας παραμένει μια ασφαλής εναλλακτική, επιστήμονες μας επισημαίνουν πως ο απότομος χωρισμός του βρέφους – μητέρας προκαλεί αυξημένο στρες στο νεογέννητο, το τραυματίζει ψυχολογικά και θα πρέπει να αποφεύγεται εντελώς αν δεν συντρέχουν ιατρικοί λόγοι.
Τι είναι το Vaginal seeding ;
- Μπορώ να το εφαρμόσω και εγώ;
Το vaginal seeding αναφέρεται σε μια γάζα εμποτισμένη με επίχρισμα από κολπικά υγρά της μητέρας για τη μεταφορά της κολπικής χλωρίδας στο στόμα, τη μύτη ή το δέρμα ενός νεογέννητου βρέφους η διαδικασία εκτελείται πιο συχνά σε συνδυασμό με την καισαρική τομή. Η καισαρική τομή πριν από την έναρξη τοκετού ή πριν από τη ρήξη των μεμβρανών εμποδίζει το έμβρυο να έλθει σε επαφή με το κολπικό υγρό και τα βακτηρίδια της μητέρας. Σκοπός αυτής της πρακτικής είναι να μεταφέρει τα μητρικά κολπικά βακτηρίδια στο νεογέννητο που θα μεταφέρονταν σε αυτό στη περίπτωση φυσιολογικού τοκετό από τον πυελογεννητικου σωλήνα. Δεδομένου ότι η αύξηση της συχνότητας του άσθματος, της ατοπικής νόσου και των ανοσολογικών διαταραχών αντικατοπτρίζει την αύξηση του ποσοστού της καισαρικής τομής, η θεωρία του vaginal seeding είναι να επιτρέψει την ορθή αποικιοποίηση του εμβρυϊκού εντέρου και συνεπώς να μειώσει τον επακόλουθο κίνδυνο άσθματος, ατοπική ασθένεια και ανοσολογικές διαταραχές.
Το Αμερικανικό κολλέγιο μαιευτήρων -γυναικολόγων (American College of Obstetricians and Gynecologists) (ACOG) δε συνιστά το vaginal seeding λόγω του ότι δεν υπάρχουν αρκετές έρευνες και επαρκή δεδομένα για να αποδεικνύουν την ασφάλεια και το όφελος της πρακτικής αυτής της πρακτικής (https://www.acog.org/Clinical-Guidance-and-Publications/Committee-Opinions/Committee-on-Obstetric-Practice/Vaginal-Seeding?IsMobileSet=false)
Τι να πάρω μαζί μου για το ομορφότερο τριήμερο της ζωής μου;
Αν πρόκειται να γεννήσετε σε δημόσιο νοσοκομείο θα πρέπει να πάρετε και τον απαραίτητο βρεφικό ιματισμό. Αν πάλι πρόκειται να γέννησετε σε ιδιωτικό μαιευτήριο θα χρειαστείτε μόνο μια αλλαξιά για την έξοδο του μωρού σας. Προτιμήστε άνετα ρούχα και βαμβακερά. Ιδανικά θα ήταν τα νυχτικά τα οποία δε θα ασκούν πίεση στην τομή σας ενώ μια ρόμπα θα ήταν απαραίτητη για τις πρώτες σας βόλτες. Προσπαθήστε να εφοδιαστείτε με πληροφορίες από τη μαία σας για την προ-εγχειρητική ετοιμασία σας (νήστις, αφαίρεση κοσμημάτων, υπόθετο στο σπίτι). Μην ξεχάσετε τη φωτογραφική σας μηχανή για της πρώτες σας στιγμές, την καλή σας διάθεση αλλά και το ωραιότερο χαμόγελό σας.
Προετοιμασία για την ανάκτηση στο σπίτι
Η Κ.Τ είναι μια σημαντική χειρουργική επέμβαση για την οποία θα χρειαστεί να δώσετε χρόνο στο σώμα σας για ξεκούραση (6 εβδομάδες ανάκτησης). Για αυτό το λόγο θα ήταν καλό να ιεραρχείτε τις ανάγκες σας.
- Ζητήστε βοήθεια από το οικογενειακό ή φιλικό περιβάλλον σας και αναθέστε την ετοιμασία φαγητού ή τις δουλείες του σπιτιού αλλιώς εξοπλίστε το ψυγείο σας με μαγειρεμένο φαγητό ώστε να μη χρειάζεται να μαγειρέψετε της πρώτες ημέρες.
- Εκπαιδευτείτε από τη μαία σας για τον σωστό τρόπο για να ξαπλώνετε και να σηκώνεστε από το κρεβάτι.
- Θα ήταν πολύ βοηθητικό να δημιουργήσετε έναν σταθμό θηλασμού, όπου θα έχετε κοντά σας όλα τα απαραίτητα που χρειάζεστε. Έτσι δε θα χρειάζεται να σηκώνεστε.
- Προτιμήστε βαμβακερά εσώρουχα και νυχτικά.
- Προμηθευτείτε ένα μαξιλάρι σε σχήμα V που θα σας βοηθήσει στον ύπνο.
- Προτιμήστε τα ζεστά ροφήματα αποφεύγοντας φασκόμηλο και μέντα για το λόγο ότι μειώνει την παραγωγή μητρικού γάλακτος.
Αλλαγές στην ψυχολογία μου μετά την Κ.Τ
Η περίοδος μετά τον τοκετό συνεπάγεται περισσότερο με την εδραίωση και την προσαρμογή στο ρόλο της μητρότητας. Είναι μια περίοδος μεγάλων συναισθηματικών και σωματικών αλλαγών αλλά και αλλαγών σχέσης με τον σύντροφό σας, το οικογενειακό περιβάλλον σας και αλλαγών σε όλες τις σημαντικές σχέσεις σας.
Baby blues
Η εγκυμοσύνη αποτελεί από τις σημαντικότερες περιόδους της ζωής μιας γυναίκας, η οποία ολοκληρώνεται με το πολύ ευτυχές γεγονός της γέννησης. Η μετάβαση από γυναίκα σε μητέρα κατακλύζουν την ίδια από συναισθήματα χαράς και ολοκλήρωσης. Ωστόσο, βιώνει μια συναισθηματική δυσφορία των πρώτων ημερών μετά τον τοκετό που αναφέρονται ως baby blues και να βιώνει απότομες συναισθηματικές αλλαγές όπως ευερεθιστότητα άγχος, νευρικότητα, κλάμα χωρίς αιτία ευσυγκινησία, αδυναμία συγκέντρωσης, ήπια θλίψη, διαταραχές ύπνου, αίσθημα ενοχής ή ανικανότητας. Tα baby blues είναι μια συναισθηματική αστάθεια που βιώνουν οι περισσότερες μανούλες κατά την περίοδο της λοχείας, η οποία μπορεί να διαρκεί από λίγα λεπτά έως και λίγες ώρες και δεν ξεπερνούν τις πρώτες 15 ημέρες της λοχείας.
«Η μητρότητα δεν έρχεται σαν φυσική διαδικασία.
Η μητρότητα είναι ο τρόπος με τον οποίο δεχτήκαμε την μητρότητα και αυτή έρχεται με φυσικότητα»
Martha Welch, M.D